Peyi Dayiti : Misyon miltinasyonal la ak egzijans, vle pa vle, pou fè sekirite a rekanpe sou depye militè l

Etablisman misyon sipò sekirite miltinasyonal nan peyi Dayiti ap vin pi pwòch pandan  nasyon karayib la ap kontinye fè fas ak yon kriz vyolans ak ensekirite ki te koze pa aktivite gang kriminèl ki anrasinen yo.

Rapò medya yo sijere ensfrastrikti misyon an ap mete an plas chak fwa  avyon rive ak pwovizyon yo nan pòtoprens, kapital peyi a.

Men sa nou dwe konnen sou sa ki pral pase a :

Poukisa misyon sekirite entnasyonal la nesesè  anpil ?

Vag vyolans moun pat  ko janm wè a  kraze  peyi  Dayiti rapye tè. Marya Izabel salvadò ki se reprezantant espesyal sekretè jeneral  la pou peyi  Dayiti, te fè konnen pandan l tap pran lapawòl devan konsèy sekirite Nasyonzini an nan dat 22 avril la : « li vreman pa posib ditou pou n  ta mete  menm yon ti moso anplis  nan fason nap fè deskripsyon ogmantasyon zak gang yo ap komèt nan pòtoprens ak nan  lòt zòn ki  anviwonnen l yo .E  li pa pa posib tou pou n  ta mete menm yon ti losyè anplis nan fason nap montre sitiyasyon dwa mou k ap detèryore e nan jan kriz imanitè a vin pi malouk ». E nou vle di tou madanm nan fè wè  san rete , «  gwo nesesite ki genyen, vle pa vle ,pou n mete sekirite kanpe soude pye militè  l ». 

Nan kòmansman mwa Mas la, gang yo te atake asanm e nan menm moman an enfrastrikti ki pi enpòtan  Leta a genyen tankou plizyè komisarya polis , de ( 2) pi gwo  prizon nan potòprens yo ak anpil lekòl ,anpil kote yo konn bay swen lasante e ak anpil sit religye .

Madanm Salvadò fè konnen tou : « zak sa yo vinn rann enstitisyon  Leta yo vin pi fèb toujou e yo vin rann pi difisil tou etablisman yon Leta kote prensip règ lalwa yo se sèl règ jwèt la » . 

Pandan 3 premye mwa nan ane a, Nasyon zini te di ke 2500 moun, ladan yo , 82 timoum pou pi piti te rive  pèdi  la vi yo ou byen blese pandan vyolans gang ame yo.

Anviwon mwatye nan viktim yo se te bal  ki te blese yo pandan   zak vyolans ki tap fèt kont  katye yo osnon nan afrontman gang yo ak  fòs de lòd yo.

Nan menm moman an, gen pou pipiti 438 moun ki te kidnape e yo egzije yo bay gwo sòm lajan pou jwenn liberasyon yo.

Nasyon zini te fè konnen gen 362 000 moun  yo te fè kouri ki te lakay yo akoz gwo danje e mwatye nan moun sa yo se te timoun piti . Vyolans seksyèl  e  fanm ak tifi yap fè abi  te vinn pi plis toujou e ensekirite a fè plizyè dizèn milye timoun paka pran chemen lekòl.

Kiyès ki bay kout men ak asistans nan zafè ensekirite a ?

Polis nasyonal ayisyen an (PNH) paka fè bonjan fas kare ak flanm vyolans kap kangrennen peyi  a  e fòs lame Dayiti  an  rachitik e li pa gen gwo mwayen. Nan ka sa a,tout moun preske finn dakò  ke  èd kominote entènasyonal la nesesè anpil pou soutni polis nasyonal la nan jèfò lap fè pou peyi a vinn estab  e  pèmèt tout ayisyen ka  okipe zafè yo san yo pa pè pou  yo pa viktim ankò  anba vyolans gang yo. Nan dat mwa oktòb 2022, Antonio Guterres , sekretè jeneral Nasyonzini an te reponn demann premye minis Aryèl Anri te fè e li te menm mande lòt nasyon yo pou yo  aji vit.

Bahamas ,Bengladesh, Babad ,Beliz ,Tchad Jamayik ak Kenya te fè sekrtè jeneral  la konnen ofisyèlman bonjan entensyon  yo genyen pou yo bay kèk pèsonèl yo nan misyon miltinasyonal sekirite a .

Pòt pawòl Nasyonzini  an te fè konnen ke plizyè lòt peyi ki te montre yo te vle soutni misyon an pa ko janm rive fè Nasyonzini konnen sa ofisyèlman .

Poukisa misyon an pran tout tan sa apou li vini ?

Konnen ki peyi ki tap gen pou pran renn misyon sa a,  ki chaje ak ris ak anpil konplikasyon , nan peyi  Dayiti pat yon bagay ki piti ditou. 

Medya yo te sijere gang yo  te rive kontwole anviwon 80 pou san pòtoprens kapital peyi Dayiti. E antant gang yo te jwenn nan mitan yo pou fè yon sèl blòk kont misyon an te rann li vinn pi difisil toujou.

Peyi Kenya pral gen pou l dirije misyon an .Responsab yo  nan peyi Kenya  te menm fè yon kout pye nan peyi Dayiti pou te fè yon bat bouch ak dirijan ayisyen  yo e ak kèk lòt dirijant ankò nan rejyon an  sou manda Kenya gen nan tèt misyon an. Wilyam Ruto ki se prezidan peyi  Kenya te fè konnen nan asanble jeneral Nasyonzini nan mwa septanm 2023  ke «   eritaj esklavaj la ki pat dous  ditou fè ayisyen yo soufri  anpil e yo soufri tou de sabodaj ak negligans .Fè fas ak  sitiyasyon sa a tounen  yon gwo tes pou solidarite entènasyonal la ak pou akyon kolektif la ».

Ki kalite operasyon li pral ye ?

Li enpòtan pou nou sonje tou, misyon sekirite a  pa pral yon operasyon Nasyonzini .

Men konsèy sekirite a te otorize misyon an e l te menm mande sekretè  jeneral la  kreye yon fon espesyal pou  kanalize tout kontribisyon volontè yo  ap bay pou operasyon an. Konsa, nan finisman mwa Avril la pòtpawòl  Nasyonzini an te fè  konnen te gen 18 milyon dola,  Kanada ,Lafrans ak Etazini te gentan  dispoze nan fon espesyal la.

Kisa kap pase annapre e kisa patisipasyon Nasyonzini an ye?

Lè konsèy sekirite  a te apwouve misyon an,  li te aji daplon ak sa ki te ekri nan chapit 7  chat Nasyon zini an  ki otorize itilizasyon fòs lè tout lòt mezi pa kapab mete lapè ak sekirite entènasyonal.

Pandan tan sa a , Nasyonzini kontinye ap soutni  peyi Dayiti nan plizyè aspè .Madanm Salvadò kap dirije BINI, ki se yon misyon politik, kontinye ap bay bonjan jarèt ak tout jèfò gouvennman ap fè pou  rive mete  estabilite politik  nan peyi a , pou bon gouvenans  rive tabli nan peyi a kote se sèl règ lalwa  yo ki bousòl  pèp ayisyen an.

Ajans Nasyonzini yo  ap bay èd imanitè ak moun ki viktim anba vyolans ak ensekirite a .Men tou yo kontinye ede tout moun ki te viktim nan katstwòf natirèl yo tankou tranblemantè  ki  te frape peyi a nan mwa dawout 2021. Sèvis imanitè Nasyonzini (UNHAS) ap transpòte nan moman sa a sòti byen lwen travayè imanitè, ekipman esansyèl ak èd vital vini ayiti.Nan menm moman saa ,Nasyonzini  kontinye tou ap soutni otorite yo nan ranfòsman devlopman sosyo-ekonomik la.

Atik sa a te pibliye nan nouvèl Nasyonzini.