Sistèm sante zoukoutap nan kapital peyi Dayiti a nan move pant

Daprè Doktè Oska Banech ke yo konnen sou non Oscar Barreneche, reprezantan òganizasyon panamerikèn pou la sante (OPS) nan Nasyonzini pou Nasyon zile yo nan karayib la,  sistèm sante nan kapital peyi Dayiti a nan move pant e eskalad vyolans gang ame yo mete l zoukoutap.

Minis sante peyi Dayiti a fè konnen anviwon 40 pou san nan kote ki bay swen sante ak kabann tretman yo san konte lopital inivèsitè yo , rete fèmen nan de (2)  mwa ki sòt pase yo akoz ensekirite, zak piyaj ak zak kraze brize gang  ame yo. 

Pandan gang ame yo pa sispann goumen pou enfliyans ak pou tèritwa , Ayit patikilyèman pòtoprens kontinye ap fè fas ak yon nivo anachi , dezòd ak britalite ki pa gen parèy.

Pandan tan sa a, gen anviwon 580000 moun ki deplase e pete kouri kite lakay yo.

Men senk 5 bagay nou bezwen konnen sou sitiyasyon sante a , nan moman an, nan peyi Dayiti e kisa Nasyonzini fè pou ede.

1. Aksè ak swen sante ra anpil

Kriz ensekirite a gen gwo enpak sou sistèm sante a ki  te toujou frajil e ki pat kòdjanm. 

Swen sante ansanm ak sèvis sosyal ki esansyèl yo tankou enstalasyon ijyèn ak asistans sikolojik pa fasil ditou. Sa ki rete kanpe toujou yo pa anpil e yo pa gen gwo kapasite pou ofri sèvis ak anpil moun sitou sa ki nan Pòtoprens kapital peyi a.

Anpil enstalasyon sante yo fèmen e sa ki  rete louvri yo redui nan yon nivo ki ba tout aktivite yo akoz medikaman ak founiti medikal vital ki pa ase e kèk ladan yo te deja disparèt nan zak piyaj yo.

Se sèlman yon ka nan sant sante yo ki fonksyonèl nan depatman Latibonit nò kapital la, kote dènyèman se  gang yo ki te sèl kòk chante.

Kantite pèsonèl medikal ki disponib men ensekirite a bloke  e anpeche al travay diminye paske anpil nan yo pa nan peyi a ankò.Daprè UNICEF anviwon 40 pou san  nan yo kite peyi a akoz denyè vitès ensekirite a  te pran.

2. Soufrans fanm ak timoun

Daprè UNFPA ki se ajans Nasyonzini pou sante seksyèl ak repwodiksyon  3000 fanm ansent pa kapab jwenn sèvis ak swen sante matènèl akoz lopital ak lòt kote ki te konn bay swen yo ki fèmen.

Inite newonatal yo , inite pedyatrik ak nitrisyonèl ki toujou ap fonksyone yo nan difikilte pou resevwa kantite moun ki anvayi yo pou vin chèche laswenyaj e  manke moun ki pou travay , ekipman ak medikaman pou bay sèvis sante  ak sèvis nitrisyonèl esansyèl yo nan sa  yo k ap fonksyone nan zòn ki sou kontwòl gang ame yo.

Nasyonzini pè anpil pou yon kriz sante ak nitrisyonèl pa vin pote ale lavi anpil timoun. Ensekirite nan Pòtoprens te fè l enposib pou bay pou pipiti 58 000 timoun swen nan zòn metwopolitenn nan ki soufri ak manitrisyon ki nan faz grav.

Òganizasyon entènasyonal Nasyonzini pou migrasyon ki rele OIM te gentan avèti  byen klè vyolans ak ensekirite t ap afekte sante mantal moun ki deplase yo sitou fanm  yo ki an detrès e yo  konn menm gen konpòtman ki montre yo anvi touye tèt yo.

3. Sistèm sante a toujou an fonksyon

Nasyonzini fè konnen de (2) ayisyen sou senk (5) bezwen jwenn bonjan swen ki ijan e malgre peyi a ap fè fas Kare ak tout kalite defi , sistèm sante a toujou ap fonksyone e kèk pasyan kontinye ap resevwa tretman ka yo nesesite.

Lopital Lapè nan pòtoprens benefisye sipò OPS e plase nan premyè pozisyon pou bay sèvis sitou ak moun ki pran bal ak lòt ka ki bezwen swen ijan.

Direktè lopital la , Doktè Pòl jinyò (Paul Junior) te fè OPS konnen yo te mete kanpe yon plan ijans pou byen jere foul moun ki blese grav yo. Li di tou Priyorite yo se asire yo tout viktim yo resevwa swen imedya yo bezwen.

4. Kèk pa pozitif fèt

Ayewopò entènasyonal Pòtoprens la te fèmen  akoz zak kraze brize gang yo men operasyon yo ki vin reprann nan , daprè doktè Oska Banech ki se reprezantan òganizasyon panameriken pou sante,se yon bon bagay ki pozitif anpil . E li di: “Rewouvèti ayewopò a te bay yon liy sovtaj ki pèmèt pwodui medikal esansyèl yo tankou founiti ak ekipman antre nan peyi a”. Poutan, batay la lwen pou l fini, sitiyasyon ak kondisyon imanitè yon kantite ayisyen fin detèryore pi plis chak jou.

Misyon sipò pou sekirite miltinasyonal la (MSS) ki rive nan peyi Dayiti, ki pa yon operasyon Nasyonzini men ki sipòte pa konsèy sekirite Nasyonzini an, pral bay polis nasyonal peyi Dayiti  a sipò operasyonèl pou konbat gang yo epi pou ranfòse sekirite alantou tout enfrastrikti ki enpòtan yo tankou lopital yo.

Konsèy sekirite Nasyonzini an te mande Misyon Entènasyonal Sekirite a (MSS ) atravè sipò l ap bay lapolis la,pou l ede kreye bonjan aksè san antrav e san danje pou èd imanitè yo ka sikile libe libè pou rive nan men benefisyè yo. 

5. Ajans Nasyonzini yo pa sispann bay repons

Nasyonzini ak lòt òganizasyon imanitè kòtakòt ak patnè lokak yo bay bon jan asistans chak jou pou ede sove lavi. 

OPS pote sipò ansanm ak OIM, UNFPA ak pwogram alimantè mondyal PAM kote moun ki deplase yo ye a.

UNFPA ak OPS ap sipòte twa (3) lopital nan pòtoprens pou ede yo bay  bonjan sèvis sante matènèl sitou swen obstetrik ijans. Òganizasyon an bay medikaman ak founiti  ki gen ladan yo materyèl pou bay swen ak moun ki viktim vyòl. Li deplwaye klinik mobil nan 7 sit deplasman pou sipòte sante seksyèl ak sante repwodiksyon anviwon 4500 fanm ak tifi.

Nan trèz (13) kote ki bay swen sante nan kapital la ak rejyon ki anviwonnen l yo, plizyè milye twous diyite ki gen pwodui ijyèn ak lòt founiti ki esansyèl te distribye bay moun ki pi vilnerab yo.

Doktè Oskar Banech fè konnen: ”Nou fè fas ak defii tout tan ki mande sipò ak bonjan aksyon ki dirab pou rive asire swen sante ki estab pou sove lavi moun ki nan bezwen yo."

Li denye rapò ijans biwo imanitè Nasyonzini an OCHA.

Atik sa a te pibliye nan nouvèl Nasyonzini.