Ayiti: plizyè milyon lavi moun nan yon move pant ki chaje anpil gwo ris ak kalamite

Daprè  yon rapò Nasyonzini fèk pibliye,  ane soufinansman èd imanitè yo ak bezwen yo  k ap vin pi plis jou aprè jou  lakòz plizyè milyon ayisyen riske tonbe sou ladegraba nèt alkole.

Biwo imanitè Nasyonzini  OCHA  fè konnen , nan yon dènye nòt li te mete deyò, pou ranvèse sitiyasyon sa a ki la a, kominote entènasyonal la ak tout donatè yo pral bezwen ogmante finansman pou operasyon sekou  Nasyonzini ak òganizasyon non-gouvènmantal yo.

Grangou ak bezwen yo k ap vin pi plis

Mwa vyolans yo te lakoz   kriz imanitè a vin pi grav nan peyi Dayiti. Kantite moun k ap deplase kite lakay yo te triple pandan ane ki sot pase a nan peyi zile Karayib la pandan vyolans gang yo kontinye  vale tèren e fòse anviwon 600,000 moun pete kouri kite kay yo.

OCHA  di: "Vyolans san paspouki gwoup ame yo ak efondreman sèvis debaz yo lage Ayiti nan yon kriz imanitè san parèy depi lane 2010," lè l fè referans a tranblemanntè goudougoudou ki te frape peyi a sa gen 14 ane.

Rapò  ki chita sou dènye chif ki soti nan OIM ki se Òganizasyon Entènasyonal pou Migrasyon pou Peyi  Dayiti fè konnen apre sitiyasyon sekirite a  te vin pi malouk nan Pòtoprens wonn kapital la,  nan Latibonit, ak nan nò peyi a, nan mwa fevrye a, kantite moun ki deplase yo ogmante rive nan 60%.

Efondreman nan sèvis debaz yo

Selon OCHA, zak vyolans yo kontinye vize enfrastrikti sivil yo e se sèlman 24% nan lopital yo kap fonksyone toujou. Ensekirite a rive lakoz tou  1.5 milyon timoun pa ka chita sou ban lekòl.

Mwatye nan 578,000 moun ki deplase yo, ki sove  kite kapital la san konnen kilè y ap retounen al pran refij nan sid peyi a, kote  majorite nan yo ap fè ladesant  kay kèk fanmi ki deja p at kòdjanm e ki pa t gen gwo mwayen ekonomik.

Daprè OCHA,  sèvis sosyal debaz yo, tankou ledikasyon, lasante, dlo, ijyèn ak asenisman, ki deja pat ase pou satisfè bezwen popilasyon lokal la, ap sibi gwo presyon.

Gwo vag depòtasyon

Peyi nan rejyon an kontinye ap pouse do  ayisyen ki vin bouske lavi lakay yo. Nan ka sa a, OCHA tounen rapòte ke kantite  sitwayen ayisyen ki  depòte te ogmante, espesyalman nan mwa avril, lè vag vyolans yo te nan nivo ki te pi  wo a.

Daprè done OIM  genyen, nan sèt premye mwa  nan ane a, peyi nan rejyon an  te pimpe tounen anviwon 100,000 ayisyen kite lakay li.

Vag vyolans yo

Eklatman vyolans ki sòti  nan afwontman ant  gang ak otorite yo te  toujou pèsiste tou, malgre Misyon Sipò Sekirite Miltinasyonal la te rive nan fen mwa jen pou ede lapolis peyi Dayiti a fè fas kare ak kriz ki la a.

OCHA fè konnen nan rapò li a "Vag vyolans sa yo kontinye gen gwo konsekans imanitè sou popilasyon katye ak lokalite ki afekte yo, men tou  sou moun nan lòt zòn ki lwen kapital la ki tounen tè ​​akèy pou plizyè santèn milye moun".

Prèske 300,000 ka malnitrisyon  te anrejistre epi senk milyon moun ki reprezante anviwon 50% popilasyon ayisyen an,  ap fè fas ak ensekirite alimantè, dapre yon rapò ki te pibliye pi bonè ane sa a pa yon gwoup suivi mondyal, kad  Entegre klasifikasyon sekirite alimantè (IPC).

Apèl pou bouche twou vid ki genyen nan finansman an

Anplis de sa, rapò OCHA fè  kwè, gen laperèz ak gwo kè kase pou wonn sant kriz imanitè n ap viv la a pa ta deplase piti piti pou al taye banda  nan yon kantite  zòn ki pat ko janm  touche pa ensekirite a.

Anmenmtan, yo prevwa sezon siklònik  lan ka aktif e li kapab  menm rive ogmante traka pèp ayisyen an ap fè fas chak jou.

Ayiti ta dwe ap prepare l  pou fè fas ak ant kat ak sèt gwo tanpèt nan mwa kap vini yo.

Apèl pou bouche twou vid ki genyen nan finansman an

OCHA  fè konnen ke plis resous finansye  nesesè anpil  pou rive bay bonjan repons  ak kriz miltidimansyonèl sa a  e  pou rive satisfè  bezwen popilasyon ayisyen an k ap vin pi plis chak jou.

Si pa gen okenn jèfò ki fèt pou rive kreye yon  fon adisyonèl, OCHA gen anpil laperèz pou kriz sa yo pa kontinye  vale tèren.

Daprè OCHA, plizyè santèn milye timoun ki pa ale lekòl pral fè fas ak risk pou yo rekrite pa gwoup ame epi yo pral pèdi anpil ane e y ap  grandi san yo pa gen  konpetans ki nesesè k ap pèmèt yo viv  e rive gen yon demen miyò.  Mwatye milyon timoun ki vilnerab e ki te deja viktim  nan kèk ensidan pa pral ka benefisye sèvis sante mantal ak sipò sikososyal.

Biwo Nasyonzini pou Kwòdinasyon Imanitè fè konnen :

"Pandan  èd imanitè a se yon  gwo sekou pou anpil moun, men li se sèlman yon pati nan solisyon an," sa se deklarasyon Biwo Nasyonzini pou Kowòdinasyon Imanitè.

OCHA te di tou "Gouvènman an, aktè politik yo ak aktè devlopman yo dwe travay ansanm pou jwenn solisyon dirab ak defi estriktirèl peyi Dayiti yo," . Epi pawòl sa yo te fè eko nan yon apèl ki te lanse mwa pase a pa yon misyon Nasyonzini ansanm ak Inyon Ewopeyèn an nan peyi a.

Pandansetan, nou nan uityèm mwa ane a, Plan Repons Imanitè 2024 Ayiti a,  finanse sèlman ak 33% , li te resevwa  selman $162.5 milyon dola sou $674 milyon dola.

Atik sa a te pibliye nan nouvèl Nasyonzini.